De opmars van big tech en kunstmatige intelligentie (AI) is niet te stoppen. Dagelijks profiteren we van slimme oplossingen die ons leven makkelijker maken. Maar hoe groot zijn de schaduwzijden van deze technologische vooruitgang? Moeten we zomaar alles omarmen wat techreuzen als Microsoft, Google, Meta en OpenAI ons aanbieden? In deze blog deel ik mijn zorgen, persoonlijke ervaringen én alternatieven voor wie bewuster wil omgaan met digitale privacy en onafhankelijkheid.
Even op een sinaasappelkistje: kritisch blijven op big tech en AI
Ik sta op een sinaasappelkistje, wat wankel te roepen dat we voorzichtig moeten zijn met het omarmen van big tech en AI in het bijzonder. Natuurlijk is het geweldig dat ons van nature luie hersenen in de watten worden gelegd door oplossingen die sneller kunnen werken dan een medewerker dat kan. Ik ben dan misschien een ouwe zeur, maar wanneer we de voordelen even opzij durven zetten en eens nadenken over de macht die een handvol mensen heeft, zouden we op zijn minst onze wenkbrauwen moeten gaan fronzen.
Nu zijn we mensen, dus na het lezen gaan we weer verder met de waan van de dag, die ogenschijnlijk wordt opgeleukt door snelle oplossingen voor vragen waar we eigenlijk helemaal geen zin in hebben. Toch is het van belang dat we kritisch blijven en niet zomaar meegaan met alles wat eenvoudig en snel lijkt.
Waarom is big tech problematisch?
- Big tech bedrijven hebben wereldwijd ongekende invloed. Ze verzamelen data, bepalen in toenemende mate welke informatie we te zien krijgen en zijn vaak niet transparant over wat er met onze gegevens gebeurt. De afhankelijkheid van een handvol bedrijven vergroot het risico op:
- Privacyverlies: Je persoonlijke en bedrijfsdata komen in handen van bedrijven die hun eigen belang boven het jouwe stellen.
- Vendor lock-in: Overstappen naar een alternatief is vaak lastig, waardoor je gevangen zit in een ecosysteem.
- Centrale macht: Slechts een paar mensen bepalen de spelregels en algoritmes van een groot deel van ons digitale leven.
De verleiding van makkelijk & snel
Het is verleidelijk: snelle oplossingen, handige AI-toepassingen en cloudplatforms die alles voor je regelen. Maar gemak heeft een prijs. Denk aan de algoritmes van Facebook of de AI-chatbots die ons gedrag sturen. De gevolgen voor privacy, autonomie en zelfs democratie worden pas zichtbaar als we even afstand nemen.
Er zijn alternatieven! Open Source en privacyvriendelijke tools
Gelukkig zijn er allerlei nieuwe initiatieven in de maak of al in een vergevorderd stadium. Zo kun je WhatsApp al prima vervangen door Signal en kun je Office vervangen door LibreOffice of NextCloud.
- Signal als alternatief voor WhatsApp: volledig end-to-end versleuteld, geen verkoop van jouw metadata.
- LibreOffice / NextCloud als alternatief voor Microsoft Office: open source, transparant en volledig onder eigen beheer te draaien.
- Soverin als privacyvriendelijk e-mail alternatief: geen tracking, geen advertenties, 100% Nederlandse opslag.
Wat we niet zomaar kunnen vervangen is onze afhankelijkheid van Windows, maar ook daarin zien we dat applicaties in rap tempo worden omgebouwd tot webapplicaties. Dat geeft meer keuzevrijheid en voorkomt afhankelijkheid van één aanbieder.
Onze eigen ervaring: van Microsoft naar Soverin
We hebben het afgelopen jaar met bevende knieën één van de mailservers omgezet van Microsoft naar Soverin . Best een spannende ontwikkeling, want er zijn wel 200 gebruikers die na het weekend weer verder moeten. Naast een enorm goede ondersteuning, voorbereiding en soepele overgang zijn we meer dan tevreden met deze nieuwe host.
Het kan dus gewoon. Ja, dingen werken soms net even anders dan dat je gewend bent en soms moet je, in geval van de overstap naar Signal, best wat mensen overtuigen om het ook te doen. Maar het is de moeite waard om zelf te bepalen wat er met onze data gebeurt en niet afhankelijk te zijn van een paar grote reuzen.
Hoe maak jij je organisatie meer digitaal onafhankelijk?
-
- Breng je digitale landschap in kaart. Welke tools gebruik je? Welke data staan waar?
- Maak privacy en autonomie bespreekbaar. Niet iedereen is zich bewust van de gevolgen van big tech afhankelijkheid.
- Test alternatieven. Begin klein, met een pilot of een afdeling. Bijvoorbeeld door een project in NextCloud te draaien.
- Betrek gebruikers bij het proces. Verandering werkt alleen als mensen het snappen én ervaren.
- Wees niet bang om vragen te stellen. Is deze oplossing veilig? Wie heeft er toegang? Waar staat de data?
Conclusie: kritisch, bewust & onafhankelijk
Het is geen pleidooi tegen technologie, AI of innovatie. Maar wel een oproep tot kritische digitalisering. Big tech maakt het ons graag makkelijk, maar de prijs die we betalen voor gemak is soms groter dan we willen toegeven. Door bewust te kiezen voor privacyvriendelijke en open source alternatieven, houden we controle over onze eigen data en onze digitale toekomst.
Dus, de volgende keer dat je wordt verleid door een slimme tool van een grote techreus, vraag jezelf eens af: “Is dit écht het beste voor mij – of vooral voor hen?”